ดีแทคเริ่มโครงการ Safe Internet มาตั้งแต่ปี 2015 เพื่อช่วยสร้างศักยภาพให้กับคุณครูและนักเรียนในการช่วยรับมือกับภัยออนไลน์
- ดีแทค จับมือพันธมิตร พัฒนาหลักสูตรการเคารพความหลากหลายทางเพศ ตั้งเป้าลดการกลั่นแกล้งทางออนไลน์
- SOGIESC เครื่องมือที่จะให้เราเข้าใจสเปคตรัมแห่งความหลากหลายทางเพศ
ปัจจุบันจากการสำรวจเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 15 ปี ใช้เวลาอยู่กับหน้าจอมือถือมากกว่า 11 ชั่วโมงต่อวันโดยเฉลี่ย จริง ๆ นั่นหมายถึงการกำลังเปิดสู่ความเสี่ยงภัยออนไลน์หลากหลายรูปแบบ ตั้งแต่การใช้วาจากลั่นแกล้งรังแกกัน การทำ cyberbully ผู้อื่นทั้งที่ตัวเองรู้จักและไม่รู้จักบนโลกออนไลน์ หรือปัญหาเรื่องการคุกคามทางเพศหรือล่วงละเมิดทางเพศ (sexual harassment) ด้วยวาจาบนโลกออนไลน์ จนกระทั่งชักจูงกันไปมีปัญหาอยู่ด้านนอก
หรือจะเป็นปัญหาเรื่องเด็กติดเกม การใช้เวลาอยู่หน้าจอมากเกินไปอย่างไม่เหมาะสม ซึ่งทั้งหมดนี้ คือ ภัยเสี่ยง
หน้าที่ของ Safe Internet ไม่ได้อยากแค่เข้ามาสร้างการรับรู้ (awareness) แต่อยากแก้ที่ต้นเหตุของปัญหา ตอนนี้เกินกว่าการสร้างความรับรู้ ความเข้าใจกับปัญหา เพราะคนรู้และตระหนักถึงปัญหาออนไลน์กันมากแล้ว
อรอุมา ฤกษ์พัฒนาพิพัฒน์ ผู้อำนวยการอาวุโส สายงานสื่อสารองค์กรและความยั่งยืน บริษัท โทเทิ่ล แอ็คเซ็ส คอมมูนิเคชั่น จำกัด (มหาชน) หรือดีแทค กล่าวว่า Safe Internet ต้องการแก้ที่ต้นเหตุของปัญหา วันนี้เลือกปัญหา คือ cyberbully กับ hatespeed เป็นปัญหาออนไลน์ที่จะจัดการก่อน
“เราทำเรื่องนี้มาสักพักใหญ่ เราทำวิจัยด้วยการเข้าไปถามเด็กมัธยมต้นถึงมัธยมปลายและเด็กอาชีวะ เราพบว่าส่วนใหญ่ (91%) เคยมีประสบการณ์การถูกกลั้นแกล้งรังแก”
“ปัญหาคือการกลั่นแกล้งสำหรับเด็ก คือ การหยอกล้อ แต่เด็กรู้สึกไม่สบาย เราถือว่าเป็นการกลั่นแกล้ง อะไรก็ได้ เสียใจ ไม่สบายใจ ไม่มั่นใจ ไม่อยากไปโรงเรียน เราถือเป็นการกลั่นแกล้ง แม้เพื่อนจะไม่มีเจตนาแกล้งก็ตาม การรังแก คือ การใช้อำนาจที่เหนือกว่า ไม่ว่าจะเป็นคนอ้วนกว่า คนตัวใหญ่กว่า รังแกคนที่ตัวผอมกว่า ถือเป็นการใช้อำนาจที่สูงกว่ารังแกอื่น”
รูปแบบของการทำ cyberbully ในเมืองไทย โดยเฉพาะกลุ่มเด็กมัธยม คือ พอมีปัญหากันทางออฟไลน์ก็จะมาเอาคืนหรือแกล้งกันต่อบนโลกออนไลน์
คนที่มีความแตกต่างจากความปกติจะกลายเป็นเป้าหมายของการถูกกลั่นแกล้งรังแก เมื่อเปรียบเทียบชาย หญิง และ LGBT เพศทางเลือกจะเป็นคนที่ถูกกลั่นแกล้งรังแกทั้งทางวาจา ร่างกาย ทางเพศ
“การกลั่นแกล้งรังแกทุกรูปแบบสูงกว่าเพศชายและหญิง นั่นกำลังจะบอกว่า อะไรก็ตามถ้าเราเห็นว่าแตกต่างจากสิ่งที่สังคมเรียกว่าปกติ เขาจะกลายเป็นเป้าหมาย เป็นเหตุผลว่าทำไมเราถึงเลือกเจาะจงมาว่าทำไมถึงจะแก้ปัญหาเรื่องนี้”
ดีแทคมีโอกาสทำงานร่วมกับองค์กร Plan International ซึ่งเป็นองค์กรที่เป็นพันธมิตรระดับโลกกับเทเลนอร์ในการพัฒนาหลักสูตรนี้เฉพาะขึ้นมาสำหรับประเทศไทย หลักสูตรมีชื่อว่า “การเคารพในความหลากหลายทางเพศเพื่อหยุดการกลั่นแกล้งรังแกกันบนโลกออนไลน์”
โดยมีเจตจำนงค์ คือ ตั้งใจให้คนเข้าใจว่าความหลากหลายทางเพศคืออะไร และหากจะสอนให้คุณครูซึ่งเป็นระบบนิเวศที่สำคัญที่สุดของเด็ก เพราะโรงเรียนเป็นพื้นที่สังคมที่แรกที่เด็กจะได้เรียนรู้ และความหลากหลายเป็นสิ่งที่เขาควรจะได้รับการปลูกฝังหรือสร้างสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมให้เขาตั้งแต่เริ่มต้น
“เราจึงทำหลักสูตรนี้ขึ้นมา เราเริ่มไปแล้ว 15 โรงเรียนในภาคเหนือเป็นโครงการนำร่อง เป็นกิจกรรรมแบบ on ground ที่พบหน้าคุณครู เราพบว่า คุณครูหลายท่านบอกว่าหลังจากที่ได้เรียนหลักสูตรนี้ เขาเพิ่งรู้ว่าการที่เรียกเด็กนักเรียนว่าไอ้จุก อ้วน ดำ มาหาครู ซึ่งจริง ๆ แล้วเด็กบอกว่าอยากปรึกษาครู ถ้ามีปัญหา เด็กไม่ปรึกษาครู เพราะครูเลือกที่รักมักที่ชัง ถ้าบอกไปครูจะช่วยเขาหรือ แสดงว่าคุณครูอาจจะมีความเข้าใจเรื่องความหลากหลายยังไม่ดีมากนัก ซึ่งเรามองว่าเป็นเรื่องปกติ ถือเป็นการเติม soft skill เล็ก ๆ น้อย ๆ ให้กับคุณครูในโรงเรียน หลังจากนี้ไป 4-5 เดือน จะรับ input จากครู เราจะพัฒนาเป็นหลักสูตรออนไลน์ อยู่บนพื้นที่ที่เรียกว่า “ห้องเรียนครูล้ำ” ซึ่งจะพร้อมให้ครูทั่วประเทศเข้ามาเรียนได้ในเดือนมกราคมปี 2021 จะมีการแนะนำหลักสูตรอย่างเป็นทางการอีกที”
ช่วงทดลองกับคุณครูใน 15 โรงเรียน สอนหลักการของ SOGIES ให้คุณครูเอาเคสจริงมาพูดคุยกัน มีคุณครูเข้าร่วม 150 ท่านจาก 15 เรียนในภาคเหนือ
Sexual Orientation: SO หรือ รสนิยมทางเพศ หมายถึง อารมณ์ ความรู้สึกเชิงชู้สาว และความดึงดูดทางเพศ ทั้งในเพศตรงข้ามและเพศเดียวกัน เป็นสัญชาตญาณที่เกิดมาพร้อมกับความเป็นมนุษย์ เป็นปกติของความเป็นมนุษย์
Gender Identity: GI หรือ อัตลักษณ์ทางเพศ หมายถึง ความสำนึกรู้และการแสดงออกทางเพศภาวะเกี่ยวกับความเป็นเพศภาวะของตัวเองซึ่งอาจจะสอดคล้องหรือไม่สอดคล้องกับเพศกำเนิด
Gender Expression: GE หรือ การแสดงออกทางเพศภาวะ ซึ่งอาจมาจากการสั่งสอนของครอบครัว เช่น ผู้ชายต้องแต่งกายสีเข้ม มีความเข้มแข็ง ส่วนผู้หญิงควรไว้ผมยาว แต่งหน้า ท่วงท่าการเดิน ความอ่อนโยน
Sex Characteristic: SC หรือ เพศสรีระ หมายถึง ลักษณะทางเพศของบุคคลที่ติดตัวมาแต่กําเนิดซึ่งถูกกําหนดให้เป็น 2 เพศ นั่นคือ เพศหญิง และเพศชาย
หลังจากนี้จะมีกิจกรรมทั้ง on ground และ online โดยกิจกรรมแบบออฟไลน์จะจับเป็นเครือโรงเรียน เช่น โรงเรียนของตชด. โรงเรียนในอุปถัมภ์จของหน่วยงานใดก็ตาม ดีแทคกับทีมที่เป็น social enterprise ที่ทำงานด้วยอย่าง insKru และ Saturday School เข้าไปทำงานกับดีแทคนำหลักสูตรออนไลน์ไปลงออนกราวน์ด้วยกัน
“เราจะมีการทำ attitude impact test ช่วงกลางปี 2021 เราอยากทราบว่าสิ่งที่คุณครูได้รับรู้ไป คุณครูมีการเปลี่ยนมุมมองในการแก้ปัญหา ในการมองสถานการณ์ที่เกิดขึ้นหรือไม่ เราจะมีการวัด empathy วัดแนวทางในการแก้ปัญหาของคุณครูว่าคุณครูมีการนำหลักการเรื่องนี้ไปใช้มากน้อยแค่ไหน และรับฟังคุณครูว่าอยากให้ปรับเปลี่ยนอะไร อย่างไรบ้าง แค่คุณครูแสดงว่ามี empathy สามารถเข้าใจสถานการณ์ต่าง ๆ ได้ และใช้ sense ของการเคารพเข้าไปมองและแก้ปัญหา เราถือว่าสำเร็จมาครึ่งทาง แต่ตอนนี้ยังหาวิธีไม่ได้ว่าจะติดตามอย่างไรว่าเด็ก ๆ ของคุณครูจะหยุดการ bullying ทั้งทางร่างกายและบนออนไลน์ “
ห้องเรียนเด็กล้ำ สอนอยู่ 2 เรื่องใหญ่ ๆ เรื่องแรก สอนให้เด็กรู้จักแยกแยะและรับมือกับภัยออนไลน์ได้ อีกกลุ่มความรู้ คือ สอนให้เด็ก ๆ รู้จักการประยุกต์เอาเทคโนโลยีใหม่ เข้าไปใช้ในการสร้างโอกาสให้ชีวิตของเขา
ห้องเรียนครูล้ำ สอนหลัก ๆ เลยคือ digital resilience สอนให้คุณครูรู้จักว่ามีภัยออนไลน์อะไรบ้าง และคุณครูช่วยมีบทบาทช่วยเด็ก ๆ อย่างไร และอีกส่วน คือ คุณครูกำลังดิ้นรนกับการปรับเปลี่ยนวิธีสอนออนไลน์ ส่วนนี้มีพันธมิตรที่เข้ามาช่วย และหลักสูตรนี้
“เราอยากเห็นรัฐบาลไทยมีหลักสูตรแรกในประเทศไทย ในการสร้าง พลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship) เหมือนที่เด็ก ๆ เรียนหน้าที่พลเมือง เราอยากเห็นเด็กไทยไม่ได้เรียนแต่หน้าที่พลเมือง แต่เรียนหน้าที่พลเมืองดิจิทัล ะหว่างทาง ในฐานะที่เราเป็นเอกชน เราใช้วิธีการสร้างความร่วมมือกับพันธมิตรต่าง ๆ ช่วยกันทำ แต่เป็นกำลังเล็ก ๆ น้อย ๆ ยังไม่มีเอกภาพในการจัดการกับปัญหาภัยบนโลกออนไลน์” อรอุมา กล่าวทิ้งท้าย
