ชีวิตเริ่มใหม่ได้ กับ “ตั้งต้นดี”

หากดูเพียงผิวเผิน โรงอาหาร “ตั้งต้นดี” โดย Restart Academy อาจดูเหมือนฟู้ดคอร์ททั่วไป รูปลักษณ์สะอาดเอี่ยม มีอาหารให้เลือกรับประทานหลากหลายชนิด และพนักงานที่คอยให้บริการด้วยรอยยิ้ม

ในแต่ละวัน มีผู้เข้าใช้บริการโรงอาหารแห่งนี้ราว 200 – 300 คนต่อวัน นับเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีของ Restart Academy แห่งสถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (องค์กรมหาชน) ที่มุ่งมั่นตั้งใจสร้างพื้นที่ปลอดภัยให้กับผู้ที่พ้นโทษเพื่อให้พวกเขาได้เริ่มต้นใหม่อีกครั้งหนึ่ง

“สิ่งที่เราทำไม่ใช่เพียงแค่จัดฝึกอบรมวิชาชีพเท่านั้น หากแต่เป็นการดูแล ให้โอกาสและเสริมสร้างความเข้มแข็งเพื่อให้พวกเขากลับคืนสู่สังคมได้” ธนะชัย สุนทรเวช ผู้จัดการอาวุโส ด้านการพัฒนาหุ้นส่วนทางสังคมและการมีส่วนร่วม สำนักส่งเสริมข้อกำหนดกรุงเทพและการปฏิบัติต่อผู้กระทำผิด สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย อธิบาย

บุคลากรราว 20 คนของโรงอาหารตั้งต้นดีเป็นผู้ที่เคยต้องโทษมาก่อน ไม่ว่าจะเป็นคดียาเสพติด คดีฉ้อโกงหรือแม้แต่คดีล่วงละเมิดทางเพศ

“เราตั้งใจจะให้โอกาสแก่ผู้ที่ตั้งใจจะเปลี่ยนแปลงตนเอง” ธนะชัยหรือเมฆ กล่าวย้ำ

โรงเรียนตั้งต้นดี

ธนะชัยเป็นผู้ริเริ่มก่อตั้งโรงเรียนตั้งต้นดีหรือ Restart Academy ขึ้นโดยต่อยอดมาจากโครงการ Hygiene Street Food ที่ทางสถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย หรือ Thailand Institute of Justice เคยจัดทำมาก่อนหน้านี้ โดยโรงเรียนตั้งต้นดีสามารถเปิดตัวโรงอาหารตั้งต้นดีได้ตั้งแต่เดือนมกราคมที่ผ่านมาผ่านความร่วมมือของหลายฝ่าย รวมถึงผู้ประกอบการร้านอาหาร อาทิ “หอมมะลิ” และ “หมูทอดเจ๊จง” และกิจการไปได้ดีถึงขั้นที่เริ่มมีบริการรับจัดเลี้ยงด้วยแล้ว

“ตอนกลางวัน จะมีคนมาใช้บริการเยอะมากครับ” ธนาชัยเล่าถึงโรงอาหารตั้งต้นดี ซึ่งเปิดทำการอยู่ภายในอาคาร TIJ บนถนนแจ้งวัฒนะและมีกระทรวงยุติธรรมเป็นเพื่อนบ้าน

นักเรียนของโรงเรียนตั้งต้นดีมิเพียงได้รับค่าแรงและการฝึกฝนจากการทำงานในโรงอาหารเท่านั้น หากแต่ยังมีสิทธิได้รับส่วนแบ่งผลกำไรและเข้าร่วมการฝึกอบรมเพิ่มเติมหลังเลิกงานด้วย โดยส่วนใหญ่ การอบรมจะเริ่มขึ้นราว 14.00 น.

“แต่ก่อน เราเน้นจัดอบรมในด้านที่คิดว่าจะเป็นประโยชน์ต่อนักเรียน แต่ตอนนี้ เรามีการปรับกลยุทธ์โดยรับฟังเสียงสะท้อนจากผู้เรียนมากขึ้นว่าพวกเขาอยากเรียนอะไร” ธนะชัย กล่าว

TIJ มีพันธมิตรมากมายที่เข้ามาช่วยเรื่องการจัดอบรม ยกตัวอย่างเช่น สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบังที่จัดอบรมเรื่องสุขอนามัยในการประกอบกิจการอาหาร หรือ Chefs for Chance ที่จัดอบรมการปรุงอาหารที่ได้รสชาติดีน่าประทับใจ นอกจากนี้ ยังมีการจัดอบรมอื่น ๆ อีกมากมาย เช่น การคำนวณต้นทุน การดูแลบัญชี การดูแลสุขภาพใจ เป็นต้น

“เราจะขยายการอบรมทางวิชาชีพไปสู่สาขาอื่น ๆ ด้วยในอนาคต เช่น การนวดแผนไทยและการทำผม”

โอกาสสำหรับผู้พ้นโทษ

ธนะชัยเปิดเผยว่า เนื่องจากตั้งใจจะมอบโอกาสในการเริ่มต้นใหม่ให้แก่ผู้พ้นโทษ เขาจึงตัดสินใจรับผู้สมัครที่มุ่งมั่นตั้งใจเข้าสู่โรงเรียนตั้งต้นดีแม้จะสังเกตเห็นว่าบางรายอาจยังมีปัญหาเรื่องการใช้ยาเสพติดด้วยหวังว่า “โอกาส” ที่ทางโรงเรียนหยิบยื่นให้จะช่วยให้ผู้พ้นโทษสามารถลด ละ เลิกสิ่งที่ผิดกฎหมายและเริ่มต้นชีวิตใหม่ได้

“เราเชื่อว่าวิธีของเราจะช่วยลดอปัญหาในสังคมลงด้วย”

แม้หลายครั้งหลายหน ธนาชัยต้องประสบความยากลำบากในการบริหารทรัพยากรบุคคลในโรงเรียน แต่เขาก็ภูมิใจที่ได้เห็นนักเรียนเริ่มสร้างชีวิตใหม่และมุ่งหน้าไปในทิศทางที่ดี ปัจจุบัน บุคลากรของโรงอาหารตั้งใจดีสมัครใจตรวจยาเสพติดและผลตรวจยืนยันชัดเจนว่าพวกเขาสามารถหลุดออกจากวงจรยาเสพติดแล้ว ที่สำคัญ ยังเห็นได้ชัดว่านักเรียนหลายรายมีความรับผิดชอบมากขึ้น

“แต่ก่อน จะมีนักเรียนที่ไม่มาทำงานเพียงเพราะว่าทะเลาะกับแฟน แต่เดี๋ยวนี้ พวกเขาไม่ทำอย่างนั้นแล้วหลังจากที่เราอธิบายให้เข้าใจว่าพอพวกเขาไม่แจ้งล่วงหน้าก็เหมือนการผลักภาระงานไปให้เพื่อน ๆ” ผู้ก่อตั้งโรงเรียนตั้งต้นดี กล่าว

นักเรียนของโรงเรียนตั้งต้นดีรายหนึ่งกล่าวผ่านรายการ TIJ Just Right Channel ว่าเธอเคยพยามไปสมัครงานหลังพ้นโทษ แต่กลับต้องน้ำตาตกจนอดคิดไม่ได้ว่าความผิดในอดีตของเธออาจเป็นอุปสรรคในการหางานและกลับไปดำรงชีวิตในสังคม ขณะที่นักเรียนอีกคนระบุว่าเขามีไอเดียประกอบอาชีพเยี่ยงสุจริตชนหลากหลายรูปแบบ แต่โดยมาก อาชีพดังกล่าวหมายถึงว่าเขาต้องมีต้นทุนหรือได้รับ “โอกาสครั้งที่สอง” เสียก่อน

“สื่อพูดถึงโอกาสกันเยอะ แต่ในโลกของความเป็นจริง มันไม่ใช่สิ่งที่คุณคิด” เขาระบุถึงสิ่งที่เขาต้องพบเจอก่อนจะก้าวมาสู่รั้วโรงเรียนตั้งต้นดี

ชลทิศ ชื่นอุระ ผู้อำนวยการสำนักส่งเสริมข้อกำหนดกรุงเทพและการปฏิบัติต่อผู้กระทำผิดของ TIJ กล่าวว่าโรงเรียนตั้งต้นดีตั้งใจสร้างพื้นที่ปลอดภัยให้แก่ผู้พ้นโทษเพื่อเปิดโอกาสให้พวกเขาได้เริ่มต้นใหม่ และตัวบ่งชี้ความสำเร็จของโรงเรียนก็คือชีวิตใหม่ที่ดีของนักเรียนและผู้ที่จบหลักสูตรออกไป

“เราอยากจะเห็นพวกเขามองตัวเองในภาพใหม่” เธอกล่าว

บริเวณหน้าโรงอาหารตั้งต้นดี จะมีป้ายประกาศรายชื่อนักเรียนดีเด่นในด้านต่าง ๆ อาทิ “พัฒนาตนเองดีเด่น” “ทักษะอาหารโดดเด่น” “เสียสละเพื่อนส่วนรวม” และ “พัฒนาการโดดเด่น” เพื่อให้นักเรียนได้ภาคภูมิใจกับสิ่งที่พวกเขาได้ทำและมองเห็นโอกาส ศักยภาพและความเป็นไปได้ในอนาคต

“ถ้านักเรียนพร้อมจะจบการศึกษา เราพร้อมให้การสนับสนุน เช่น ช่วยจัดเตรียมอุปกรณ์ทำอาหารหากพวกเขาประสงค์จะไปเปิดร้านเอง” ธนาชัยกล่าวถึงสิ่งที่โรงเรียนตั้งต้นดีตั้งใจทำ

TIJ คือเสาหลัก ก่อกำเนิดจากพระราชดำริ

ธนะชัย ผู้ก่อตั้งสำนักพิมพ์ก้อนเมฆ เล่าว่าเขาตัดสินใจมาร่วมงานกับ TIJ และริเริ่มก่อตั้งโรงเรียนตั้งต้นดีหลังจากที่ได้เข้าร่วมหลักสูตรอบรมสำหรับผู้บริหารด้านหลักนิติธรรมและการพัฒนาของ TIJ รุ่นที่ 3

“ผมอยากให้โรงเรียนตั้งต้นดีเป็นต้นแบบสำหรับสังคมและช่วยลดอัตราการกระทำผิดซ้ำในกลุ่มผู้พ้นโทษ”

ปัจจุบัน มีผู้พ้นโทษออกจากคุกราว 2 แสนคนต่อปี แต่ราว 1 ใน 3 ของกลุ่มคนดังกล่าวต้องกลับเข้าคุกอีกครั้งภายใน 3 ปีเพราะกระทำผิดซ้ำ โดยสาเหตุส่วนหนึ่งเกิดจากการที่พวกเขาไม่ได้รับโอกาสที่แท้จริงในการกลับเข้าสู่สังคม

กมลรัตน์ จุลสุคนธ์ รองผู้อำนวยการของ TIJ กล่าวว่าโรงเรียนตั้งต้นดีถือโครงการหนึ่งของทาง TIJ ซึ่งให้บริการด้านอื่น ๆ แก่สังคมด้วย ไม่ว่าจะเป็นการจัดทำคุกต้นแบบทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ การทำวิจัยและจัดอบรมเพื่อส่งเสริมหลักนิติธรรม การป้องกันอาชญากรรมและการพัฒนาความยุติธรรมทางอาญา

“TIJ ก่อตั้งขึ้นตามพระราชดำริของพระองค์ภาฯ (สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา) ด้วยการสนับสนุนของรัฐบาลไทยในปี 2554”

ทั้งนี้ พระองค์ทรงดำรงตำแหน่งประธานที่ปรึกษาพิเศษของ TIJ ในการสนับสนุนโครงการยกร่างมาตรฐานการพัฒนามาตรฐานผู้ต้องขังหญิง ซึ่งเป็นโครงการระดับนานาชาติและมีส่วนสำคัญในการผลักดันให้เกิด “ข้อกำหนดสหประชาชาติว่าด้วยการปฏิบัติต่อผู้ต้องขังหญิงในเรือนจำและมาตรการที่ไม่ใช่การคุมขังสำหรับผู้กระทำผิดหญิง” หรือ “ข้อกำหนดกรุงเทพ” (Bangkok rules)

“นอกเหนือจากการขับเคลื่อนจนเกิดการรับรองข้อกำหนดกรุงเทพในระดับนานาชาติแล้ว เรายังทำงานด้านอื่น ๆ ด้วยเพื่อช่วยเหลือกลุ่มเปราะบางต่าง ๆ ไม่ใช่แค่เฉพาะผู้ต้องขังหญิงเท่านั้น” กมลรัตน์กล่าว

ข่าวอื่น ๆ ที่น่าสนใจ

กิตติธัช นำพิทักษ์ชัยกุล ทายาทรุ่น 3 “น่ำเอี๊ยง” ผู้นำพาโหราศาสตร์จีนโลดแล่นในโลกดิจิทัล

ยกระดับ “นครยะลา” สู่ “สมาร์ท ซิตี้” เต็มรูปแบบ ดันเมืองน่าอยู่ยั่งยืน ด้วยระบบบริหารข้อมูลอัจฉริยะ