เปิดวิสัยทัศน์ใหม่ ‘สมาคมสตาร์ทอัพไทย’ มุ่งปั้นสตาร์ตอัพ เปลี่ยนประเทศจากผู้เสพเป็นผู้สร้าง

เพราะเชื่อมั่นว่า กุญแจดอกสำคัญที่จะทำให้เศรษฐกิจไทยกลายร่างจากการเป็นเพียงประเทศผู้ใช้เทคโนโลยีลำดับต้น ๆ ของโลก สู่การเป็นประเทศผู้สร้างเทคโนโลยีระดับโลก ที่ได้รับการยอมรับจากนานาชาติ ก็คือ สตาร์ตอัพ งานนี้ ผศ.ดร.ยุทธนา (มิกกี้) ศรีสวัสดิ์ นายกสมาคมการค้าสตาร์ทอัพไทยคนใหม่ และผู้ร่วมก่อตั้ง iTax จึงได้ยกเครื่องปรับปรุงวิสัยทัศน์และกำหนดพันธกิจใหม่ เพื่อบ่มเพาะและแจ้งเกิดสตาร์ตอัพไทยได้อย่างชัดเจน

มิกกี้ กล่าวชัดเจนว่า เป้าหมายของสมาคมฯ ก็คือการเปลี่ยนสถานะของประเทศไทย จาก “ผู้เสพ” เป็น “ผู้สร้าง” “Turn Thailand from ‘Nation of Users’ to ‘Nation of Makers'” เทคโนโลยีให้เกิดขึ้นให้ได้ และสตาร์ตอัพของไทยก็มีคนเก่งอยู่มากมาย แต่หลายปีที่ผ่านมาที่ยังแจ้งเกิดได้น้อยเพราะปัญหาความไม่เข้าใจ และการแก้ไขที่เกาไม่ถูกที่คัน

ทั้งนี้ จากข้อมูล ภาพรวมของวงการสตาร์ตอัพไทยกว่า 100 รายที่เป็นสมาชิกของทางสมาคม พบว่า ในปี 2564 ที่ผ่านมา มีมูลค่าธุรกิจรวมกันกว่า 11,558 ล้านบาท เติบโตจากปี 2563 ที่มูลค่าธุรกิจรวมกันยังไม่ถึง 7,500 ล้านบาท ถือเป็นหลักฐานยืนยันว่า สตาร์ตอัพสามารถเป็นอีกหนึ่งเครื่องยนต์ ขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทยได้และสร้างแนวโน้มการเติบโตให้ต่อเนื่องได้

อย่างไรก็ตาม ปัญหาก็คือสตาร์ตอัพไทยส่วนใหญ่มักล้มหายตายจากไปในช่วงตั้งต้น (early stage) เพราะติดขัดอุปสรรคหลายประการ ซึ่งทางสมาคมได้สำรวจแล้วประมวลออกมาเป็น 7 ด้านหลัก ๆ ด้วยกันคือ

1. ขาดแหล่งเงินทุนเพื่อขยายธุรกิจ (70.1%)
2. ขาดบุคลากรผู้มีทักษะความชำนาญด้านเทคโนโลยี เช่น software engineer , UX/UI Designer (40.2%)
3. ขาดการวางโมเดลธุรกิจที่ดี (35.5% )
4. ขาดความสามารถในการบริหารจัดการ ทำให้เรียนรู้ปรับตัวไม่ทันการเติบโต และไม่มีเงินทุนจ้างคนเก่งมาร่วมงาน (34.6%)
5. กฎเกณฑ์และกฎระเบียบต่างๆ ไม่เอื้อต่อสตาร์ทอัพ (31.8%)
6. ปัญหาการทำงานร่วมกับการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ (30.8%)
7. การขยายตลาดและการทำการตลาด (27.1%)

นอกจากปัญหา 7 ประการที่ว่านี้แล้ว มิกกี้ยังมองว่าโจทย์ที่ท้าทายของสตาร์ตอัพไทยในเวลานี้ น่าจะเป็นความเข้าใจ และภาพความเชื่อมั่นกับสตาร์ตอัพไทย

“เวลาเรามีให้เลือกระหว่างของไทยกับของนอก เราอาจจะเลือกของนอกก่อนของไทย ด้วยเหตุผลต่าง ๆ นานา กับผม เราอาจจะต้องเปลี่ยนความคิดว่า สตาร์ตอัพไทยเป็นคนเก่ง เป็นคนที่มีความสามารถ เป็นคนที่ครีเอทีฟ สามารถสร้างสรรค์โซลูชันบางอย่างขึ้นมาได้ อันนี้ ผมว่าเราต้องใช้เวลา กว่าเราจะเชื่อมั่น แต่อย่างน้อยที่สุดในช่วงที่ผมเป็นนายกสมาคมก็อยากเปลี่ยนภาพลักษณ์ของสตาร์ทไทยจากคำว่า ‘กระจอก’ เป็น ‘สุดปัง’ ให้ได้”

ในส่วนของบทบาทของสมาคม ฯ แนวทางการทำงานทั้งหมดจะอยู่บนพื้นฐานที่ต้องพยายามรักษาผลประโยชน์ของสตาร์ตอัพไทย โดยมีทิศทางที่ชัดเจน ในการมีสตาร์ตอัพไทยด้านเทคโนโลยีที่เติบโตจนสามารถผลิต ส่งออก และจัดจำหน่ายเทคโนโลยีฝีมือคนไทยไปทั่วโลกได้ และได้รับการยอมรับอย่างดี

ส่วนก้าวต่อไปของสมาคม ก็ขึ้นอยู่กับความต้องการของแต่ละหน่วยงานเป็นหลัก สมมติว่าเป็นสถาบันการศึกษา อยากจะให้นักศึกษาได้เป็นสตาร์ตอัพ ทางสมาคมก็มีความรู้ประมาณหนึ่งที่จะมาแบ่งปันประสบการณ์ และบ่มเพาะให้นักศึกษาเหล่านี้กลายเป็นสตาร์ทอัพได้

ในฟากขององค์กร ธุรกิจ อาจจะมีเรื่องที่บริษัทอาจจะอยากได้เครื่องมือบางอย่าง แล้วไม่รู้ว่าสตาร์ตอัพไทยทำของพวกนี้ได้ ก็เลยไปซื้อของต่างประเทศมาใช้ สมาคมฯ ก็จะเข้าไปเสนอตัว สมมติว่าเป็นประเภท มาร์เก็ตติ้ง ก็บอกว่าสมาคมฯ มีสมาชิกที่ทำเทคโนโลยีเกี่ยวกับมาร์เก็ตติ้ง มาใช้ของสมาชิกของสมาคมฯ ก็ได้นะ ไม่ต้องไปซื้อของต่างประเทศ แถมคุณภาพก็ดี แล้วยัง localize แล้ว คือ สามารถปรับให้สอดคล้องกับความต้องการขององค์กรธุรกิจในไทยได้ทันที

หรือแม้แต่ภาครัฐเอง บางทีภาครัฐหาไม่เจอว่า สตาร์ตอัพประเภทนี้ที่อยากจะสนับสนุนอยู่ตรงไหนหรือเป็นใคร จะฝากทางสมาคมช่วยสกรีนก็ได้

“อีกตัวอย่างที่ค่อนข้างชัดเจนมาก ๆ ก็คือ ความร่วมมือกับทางกรุงเทพมหานคร ที่นโยบายของผู้ว่าชัชชาติกว่า 200 นโยบายที่มีเป้าหมายในการเปลี่ยนแปลงมากมาย แต่เขาก็รู้ว่าลำพังกรุงเทพฯ คนเดียวทำไม่ได้ ก็เลยต้องการ ความร่วมมือ สิ่งหนี่งทีทางสมาคมเห็นก็คือว่า สิ่งทีทางกทม. อยากได้คือเครื่องมือบางอย่างที่มาทำให้เมืองดีขึ้น น่าอยู่ขึ้น ซึ่งประจวบเหมาะกับที่สตาร์ตอัพของเราก็ทำโซลูชัน ทำเรื่องเทคโนโลยีที่ไปแก้ปัญหาเรื่องนั้นได้พอดีเลย มันก็เลยเป็นที่มาของความร่วมมือระหว่างหน่วยงานรัฐกับสตาร์ตอัพ ที่ทุกฝ่ายแฮปปี้ และถ้าโมเดลนี้สำเร็จ มันแปลว่าเราสามารถใช้โมเดลเดียวกันนี้กับจังหวัดอื่น พื้นที่อื่น ๆ แล้วทำให้ประเทศ ให้เมืองมันเจริญและน่าอยู่ขึ้นมาได้”

สำหรับปัญหาหลักใหญ่ที่ทำให้สตาร์ตอัพไทยส่วนใหญ๋ไม่แจ้งเกิดได้สักที ก็คือ เรื่องของเงินทุน ซึ่งมิกกี้มองว่า ไม่ใช่ว่าไม่มี venture capital ที่อยากจะมาลงทุนในสตาร์ตอัพไทย แต่ภาพของสตาร์ตอัพไทยยังไม่ได้รับความเชื่อมั่นเท่าไร ก็เป็นหน้าที่หลักของสมาคมที่จะขัดเกลาในส่วนนี้

“ปัจจุบัน บางส่วนมองว่าการจับมือสตาร์ตอัพไทยเหมือนจับมือกับเด็กเล่นขายของ การแก้ไขความเข้าในส่วนนี้จึงต้องใช้เวลา ต้องเริ่มจากเราคนไทยต้องยอมรับกันเองให้ได้ก่อน”

ขณะเดียวกัน ก็อาจจะต้องถามกลับไปว่าจริง ๆ แล้ว ไทยอยากเป็นประเทศผู้พัฒนาเทคโนโลยี เป็นเจ้าของเทคโนโลยีหรือเปล่า คือถ้าใช่ อย่างไรก็ต้องเอาเงินมาดันให้ของมันเกิดขึ้นมาก่อน เพราะพอจำนวนมันได้ มันจะเริ่มเกิดเคส แล้วต่อมาก็คือเรื่องของตลาด ซึ่งอาจจะต้องให้ทั้งภาครัฐและเอกชน มาช่วย แมทชิ่ง หาตลาดให้

เพราะพอเริ่มหาตลาดได้ถึงจุดหนึ่งที่สามารถสร้างความเชื่อมั่นได้ สตาร์ตอัพไทยจะสามารถโตต่อเองได้ และที่โตแล้วก็ไปช่วยรุ่นน้องต่อไป และอยากให้ภาครัฐเข้ามามีบทบาทร่วมกับสตาร์ทอัพมากกว่านี้

ทั้งนี้ นายกสมาคมฯ ได้เสนอให้มีการร่วมลงทุน 3 ฝ่าย คือ สตาร์ตอัพ-VC-รัฐบาลไทย โดยรัฐจะเข้ามาช่วยถือหุ้นเพื่อยกระดับความน่าเชื่อถือทั้งกับนักลงทุนชาวไทยและชาวต่างชาติ ขณะที่ VC รับบทผู้คัดกรองสตาร์ตอัพ ส่วนสตาร์ตอัพก็มีหน้าที่พัฒนาตนเอง พอสำเร็จก็เอามาสอนรุ่นน้องต่อ ปั้นรุ่นน้องต่อ ลงทุนกับรุ่นน้องต่อ นี่คือสิ่งที่อเมริกาเกิดขึ้น เกิดขึ้นที่ซิลิคอน วัลเลย์ แต่ภาพนี้ มันยังไม่ค่อยเกิดขึ้นในไทยเท่าไร

“ยกตัวอย่างง่าย ๆ ก็ได้ครับ ในตลาดหุ้นไทย มีหุ้นไหนบ้างที่เป็นเทคโนโลยี เหมือน Meta เหมือน Google เรายังนึกภาพไม่ออกเลยนะ แต่ต่างประเทศ นี่ในแนสแด็ก มีเพียบเลย ผมอยากเห็นภาพนี้เกิดขึ้นในไทย คือพอเราเงยหน้าขึ้นปุ๊ป มีหุ้นสตาร์ทอัพไทยไปอยู่ในตลาด”

ขณะนี้ ในช่วงจังหวะที่เริ่มมีการฟื้นตัว มิกกี้มองว่าถึงเวลาแล้วที่ทุกฝ่ายน่าจะได้ลองจับมือกัน เริ่มต้นจากจุดเล็กๆ สร้างให้เกิดกรณีตัวอย่าง แล้วจากนั้น คนที่เห็นก็จะมาเข้าร่วมอย่างไม่มีลังเล

ข่าวอื่น ๆ ที่น่าสนใจ

TED Fund จับมือ 18 หน่วยงานรัฐ-เอกชน พัฒนาผู้ประกอบการ หนุนเงินทุนแจ้งเกิด Tech Startup

Forward Labs จับมือ True Digital Park ถ่ายทอดความรู้ เพื่อต่อยอด Impact Technology