นับเป็นข่าวที่น่ายินดีเมื่อสถานการณ์การระบาดโรคโควิด-19 ทั่วโลกมีสัญญานแนวโน้มที่ดีขึ้นเรื่อย ๆ ทั้งจำนวนผู้ติดเชื้อใหม่ต่อวัน จำนวนผู้ที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล และจำนวนผู้ป่วยเสียชีวิตต่อวันก็ลดลงด้วย
- ตู้คอนเทนเนอร์ ขาดแคลน “ส่งออกไทย” ตายน้ำตื้น
- ยุคโควิด คนไทยใช้โมบายแบงกิ้งอันดับหนึ่งของโลก K PLUS ครองแชมป์ในไทย
ขณะเดียวกันหลาย ๆ ประเทศก็เริ่มมีการฉีดวัคซีน ทั้งสหรัฐฯ อังกฤษ เยอรมัน บราซิล อินเดีย และจีน ประเทศในอาเซียนก็เริ่มมีการฉีดวัคซีนแล้ว อย่างเมียนมา และอินโดนีเซีย ส่วนสิงคโปร์ เวียดนาม มาเลเซีย และกัมพูชา ก็กำลังตามมาติด ๆ สำหรับประเทศไทยเห็นคนที่เกี่ยวข้องบอกรอหน่อยเพื่อความปลอดภัยและความเหมาะสมด้านราคา เข้าตำรา “ช้า ๆ ได้พร้าเล่มงาม”
แม้ว่าหลาย ๆ ประเทศจะมีการฉีดวัคซีนไปแล้วแต่กว่าจะสามารถฉีดได้ตามเป้าหมายจริง ๆ ทั่วทั้งโลกคงต้องใช้เวลาเกือบ ๆ 5 ปี จากเดิมคาดว่าจะใช้เวลา 7 ปี นั่นแปลว่า กว่าทุกอย่างจะเข้าที่เข้าทาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องเศรษฐกิจ คงจะต้องใช้เวลามากกว่านั้น เฉพาะอย่างยิ่งประเทศไทยที่มีรายได้หลักมาจากการท่องเที่ยวสัดส่วน 12% ของจีดีพีก็คงต้องรอให้นักท่องเที่ยวต่างชาติมีความมั่นใจเสียก่อน
ขณะนี้หลาย ๆ ประเทศก็เตรียมพร้อมในการกำหนดทิศทางของประเทศว่าหลังจากนี้จะก้าวเดินไปทางไหน ที่เห็นชัดเจน เช่น ประเทศจีนมีนโนบายประกาศออกมาเป็นระยะ ๆ ในเรื่องของการขจัดความยากจน โดยเฉพาะภาคเอกชนของจีนสามารถแปรวิกฤติเป็นโอกาสได้ทุกครั้ง
ประเทศเวียดนามก็ประกาศทิศทางประเทศ จะเป็นประเทศที่มีรายได้สูงในอีก 25 ปีข้างหน้า และกำหนดทิศทางไว้จะเป็นประเทศอุตสาหกรรมขั้นสูงที่ใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรม พร้อมกับการเป็น “ห่วงโซ่คุณค่า” ของโลก
แต่ที่ประกาศชัดเจนที่สุด และพลิกประเทศแบบหน้ามือเป็นหลังมือ คือ สิงคโปร์ ที่กำลังเร่งสร้างรูปแบบเศรษฐกิจใหม่อาศัยแนวคิด 4 เปลี่ยน 3 หลักการ
4 เปลี่ยน ประกอบด้วย 1.การเมืองโลกเปลี่ยน 2.โลกธุรกิจเปลี่ยน 3.รูปแบบงานเปลี่ยน 4.สังคมเปลี่ยน
ส่วน 3 หลักการ คือ 1.ธุรกิจต้องปลอดภัยและยั่งยืน 2.รัฐบาลต้องพร้อมช่วยธุรกิจปรับตัวโดยเฉพาะในธุรกิจที่กำลังมีโอกาส เช่น ธุรกิจเกี่ยวกับเวชภัณฑ์ หรืองานด้านวิศวกรรม ขณะเดียวกันรัฐบาลต้องสนับสนุนธุรกิจสตาร์ตอัพต่าง ๆ และ 3. รัฐบาลต้องเชื่อมธุรกิจในประเทศกับตลาดโลก
มองดูคนอื่นแล้วหันกลับมาย้อนตัวเรายังไม่เห็นความชัดเจนจากรัฐบาลว่าหลังจากโควิด-19 ระบาดแล้ว ประเทศไทยจะก้าวเดินไปในทิศทางไหน หรือยังจะอาศัยรายได้หลักจากการท่องเที่ยวและส่งออกแบบเดิม ๆ
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าเราจำเป็นต้องพึ่งพาการท่องเที่ยว ก็คงต้องกลับมาคิดใหม่ว่าเราจะอาศัยท่องเที่ยวที่ “เน้นปริมาณ” แบบทัวร์ศูนย์เหรียญต่อไป ขายของราคาถูก หรือขาย “sea-sun-sand และ sex” เหมือนที่ผ่านมา หรือจะเน้นกลุ่มนักท่องเที่ยวแบบ “คุณภาพ” ที่หลายคนบอกว่าจะต้องยกระบบเป็น “ทัวร์สุขภาพ”
แต่ก็มีคำถามว่าถ้าจะจับลุกค้ากระเป๋าหนัก หรือจับลูกค้าระดับสูง ก็ต้องคิดต่อไปว่า แล้วโรงแรมรีสอร์ทที่พักต่าง ๆ ที่จับกลุ่มลูกค้าทั่วไป ได้สร้างเพื่อรองรับนักท่องเที่ยว 40 ล้านคนก่อนหน้านี้ ที่จะต้องกลายเป็นส่วนเกินจะทำอย่างไร
ส่วนเรื่องการส่งออกที่เป็นรายหลักเกือบ ๆ 70% ของจีดีพี แต่เมื่อไปดูไส้ในการส่งออกของไทยแล้ว กลับพบสิ่งที่น่าตกใจว่า ในจำนวน 50 บริษัทผู้ส่งออกรายใหญ่ของไทยในรอบ 10 ปีที่ผ่านมา ไม่มีบริษัทของคนไทยเลย แล้วหลังจากนี้เราจะให้บริษัทต่างชาติผูกขาดการส่งออกต่อไปหรือไม่
ขณะที่ธุรกิจ SMEs อย่างที่รู้ ๆ กันว่าตั้งแต่มีโควิด-19 ระบาดธุรกิจ SMEs ในไทยที่มีอยู่กว่า 3 ล้านราย ทยอยล้มหายตายจากไปจำนวนไม่น้อย เพราะผู้ประกอบการเหล่านี้เข้าไม่ถึงซอล์ฟโลน (Soft Loan) ของรัฐบาลที่จัดหาให้ เป็นเรื่องที่น่าเสียดายอย่างมากที่เราไม่ได้สร้างให้ธุรกิจ SMEs เข้มแข็ง ซึ่งในบางประเทศ อย่างไต้หวันได้สร้างประเทศให้เจริญก้าวหน้าด้วยธุรกิจ SMEs
อีกโมเดลที่น่าสนใจ นั่นคือ “อิตาลี” อันที่จริงพื้นฐานเศรษฐกิจการของเมืองของไทยมีอะไรหลาย ๆ อย่างคล้ายกับอิตาลี ทั้ง SMEs ของเราที่มีความคิดสร้างสรรค์ไม่แพ้กัน อาหารไทยก็ได้รับการยอมรับจากทั่วโลก อาจเป็นรองแค่อาหารญี่ปุ่นและอิตาลีเท่านั้น เมนูหลาย ๆ อย่างก็ได้รับการยอมรับทั่วโลก ไม่ว่าจะเป็น ผัดไทย ต้มยำกุ้ง แกงมัสมั่น ต้มข่าไก่ เป็นต้น
ขณะที่รายได้หลักของอิตาลีส่วนหนึ่ง คือ การท่องเที่ยว เช่นเดียวกับไทย แต่อิตาลีเขาสามารถผลักดันเศรษฐกิจของเขาให้แข็งแกร่งเป็นอันดับ 3 ของยุโรป ทั้งที่การเมืองอิตาลีคล้าย ๆ ไทย มีการเลือกตั้งบ่อย รัฐบาลไม่มีเสถียรภาพ แต่จุดแข็ง คือ การเมืองท้องถิ่นเข้มแข็ง รัฐบาลกลางให้อำนาจในการตัดสินใจ เช่น นักลงทุนยื่นขอลงทุนกับท้องถิ่นได้เลยไม่ต้องผ่านส่วนกลาง ต่างจากองค์กรท้องถิ่นของไทยที่อ่อนแอ และไม่มีอำนาจการตัดสินใจ
น่าเป็นห่วงว่าหลังจากสถานการณ์โควิด-19 คลี่คลายลง ประเทศไทยจะยังไปทิศทางไหน ขณะที่หลาย ๆ ประเทศเขากำลังหาทางแปรวิกฤติเป็นโอกาส หรือสองปีที่อยู่กับโควิด-19 ของไทยจะเป็นความสูญเปล่า
