ราคาน้ำมันพุ่ง “ไม่มีฝีมือ” หรือ “ติดล็อกโครงสร้างต้นทุน”

ช่วงการแพร่ระบาดของโควิด-19 ที่ผ่านมา 2 ปี มีการล็อกดาวน์ และองค์กรส่วนใหญ่หลายแห่งมีมาตราการทำงานที่บ้าน Work from Home ความต้องการใช้รถสาธารณะมีน้อย เนื่องจากเกรงความไม่ปลอดภัย จะมีก็เพียงรถขนส่งที่ยังคงดำเนินกิจการอย่างต่อเนื่อง แต่เชื่อหรือไม่ ตลอดปี พ.ศ.2564  (6 มกราคม 2564 – 28 กันยายน 2564 ) มีการปรับราคาน้ำมัน 53 ครั้ง เฉพาะเดือนกันยายนมีการปรับเปลี่ยนราคาน้ำมันถึง 6 ครั้ง 

หากจำกันได้ราคาน้ำมันมีการปรับครั้งแรกของปี พ.ศ.2564 เมื่อวันที่ 6 มกราคม 2564 ขณะนั้น ราคาแก๊สโซฮอล์ 95 ราคาลิตรละ 23.25 บาท แก๊สโซฮอล์ 91 ราคาลิตรละ 22.98 บาท แก๊สโซฮอล์ E20 ราคาลิตรละ 21.74 บาท แก๊สโซฮอล์ E85 ราคาลิตรละ 18.84 บาท ในส่วนของราคาไบโอดีเซล แบ่งเป็น พรีเมียม ไบโอดีเซล ราคาลิตรละ 28.66 บาท ไบโอดีเซล B7 ราคาลิตรละ 24.19 บาท ไบโอดีเซล ราคาลิตรละ 21.19 บาท และ ไบโอดีเซล B20 ราคาลิตรละ 20.94 บาท ส่วน ก๊าซ NGV 13.12  บาทต่อกิโลกรัม

• แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 “Mission to Transform”
• จับตารถไฟฟ้าสายสีส้ม (ตะวันตก) จะไปต่อหรือรอที่เดิม

การปรับราคาล่าสุดเมื่อวันที่ 28 กันยายนที่ผ่านมา ราคาน้ำมันแก๊สโซฮอล์ 95 ราคาลิตรละ 30.75 บาท แก๊สโซฮอล์ 91 ราคาลิตรละ  30.48 บาท แก๊สโซฮอล์ E20 ราคาลิตรละ 29.24 บาท แก๊สโซฮอล์ E85 ราคาลิตรละ 23.24 บาท พรีเมียมไบโอดีเซล ราคาลิตรละ 35.46 บาท ไบโอดีเซล B7 ราคาลิตรละ 30.69 บาท ไบโอดีเซล ราคาลิตรละ 27.69 บาท ไบโอดีเซล B20  ราคาลิตรละ 27.44 บาท และ ก๊าซ NGV 15.8 บาทต่อกิโลกรัม

หากนำมาเปรียบเทียบกันจะเห็นได้ชัดว่า เมื่อต้นปีแก๊สโซฮอล์ 95 ราคาลิตรละ 23.25 บาท ปัจจุบันราคาสูงถึง 30.75 บาท เท่ากับ 9 เดือนมีการขึ้นราคาน้ำมันแก๊สโซฮอล์ 95 สูงถึง 7.50 บาท เช่นเดียวกันกับราคาน้ำมันประเภทอื่น ๆ แก๊สโซฮอล์ 91 และแก๊สโซฮอล์ E20 ราคาปรับสูง 7.50 บาท ราคาแก๊สโซฮอล์ E85 ปรับ 4.40 บาท

ในสถานการณ์ของโลกมีปัจจัยหลัก 6 ปัจจัย ที่ส่งผลให้ราคาน้ำมันมีการเคลื่อนไหว เช่น กำลังการผลิตของผู้ผลิตน้ำมันและโรงกลั่น ภูมิรัฐศาสตร์มีผลต่อราคาน้ำมัน ฤดูกาลกับสภาพภูมิอากาศ สภาพเศรษฐกิจโลก อัตราแลกเปลี่ยน และเทคโนโลยีพลังงานทดแทน ดังนั้น เมื่อสำนักงานสารสนเทศด้านพลังงานสหรัฐ (Energy Information Administration: EIA) รายงานปริมาณสำรองน้ำมันดิบเชิงพาณิชย์ในสหรัฐฯ หรือ ปริมาณนำเข้าน้ำมันดิบ Petroleum Planning and Analysis Cell (PPAC) ของอินเดีย หรือ การปิดซ่อมบำรุงของสมาชิกกลุ่ม OPEC และพันธมิตร (OPEC+) เกิดการสู้รบกันในตะวันออกกลาง  อัตราแลกเปลี่ยนผันผวน ก็จะส่งผลต่อราคาน้ำมันโลก แต่เป็นที่รู้กันว่าแม้สถานการณ์โลกจะมีผลกระทบต่อราคาน้ำมันในตลาดโลก แต่กับราคาขายน้ำมันของประเทศไทย ไม่ได้รับผลโดยตรงกับราคาน้ำมันโลก เพียงแต่อาจจะมีการเชื่อมโยงกันอยู่บ้าง

ราคาน้ำมันสำเร็จรูปในประเทศไทย อ้างอิงราคาน้ำมันสำเร็จรูปตลาดสิงคโปร์ ซึ่งเป็นตลาดกลางซื้อขายน้ำมันที่ใหญ่ที่สุดในภูมิภาคเอเชียและใกล้ไทยมากที่สุด โดยราคา 1 ลิตร ประกอบไปด้วย

1. ราคา ณ โรงกลั่น (ex-refinery price) หรือ ต้นทุนเนื้อน้ำมันอยู่ที่ประมาณ 40% – 50% 
2. กองทุนเพื่อส่งเสริมการอนุรักษ์พลังงาน (Energy Conservation Fund) 
3. กองทุนน้ำมันเชื้อเพลิง (oil fund) 
4. ภาษีสรรพสามิต (excise tax) รวม 2 กองทุน 20% ของราคาขายปลีก 
5. ภาษีเทศบาล (municipal tax) ภาษีที่ภาครัฐเรียกเก็บเพื่อบำรุงท้องถิ่น คิดที่อัตรา 10% ของภาษีสรรพสามิต
6. ภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT) ภาษีที่เก็บโดยภาครัฐจากสินค้าและบริการทุกชนิด คิดที่อัตรา 7% และ
7. ค่าการตลาด (marketing margin) สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน (สนพ.) เคยกำหนดไว้ประมาณ 2 บาท ต่อลิตร ปัจจุบันจัดเก็บ เกือบ20%  ของราคาขายปลีก

จากต้นทุนค่าน้ำมันนี่เอง ที่หลายคนบ่นพึมพำถึงสาเหตุการที่ราคาน้ำมันปรับขึ้นตลอดเวลา และไม่มีท่าทีสิ้นสุด ว่า ควรถึงเวลาแล้วที่ “สุพัฒนพงษ์ พันธ์มีเชาว์” รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน ควรจะทบทวน ต้นทุนราคาน้ำมัน ตั้งแต่ราคาหน้าโรงกลั่นว่าเหมาะสมหรือไม่ ราคาค่าการตลาดที่จัดเก็บอยู่ทุกวันต้องปรับอะไรบ้าง 

ที่สำคัญพรบ. กองทุนน้ำมันเชื้อเพลิง เมื่อปี พ.ศ2562 ให้นำเอาเงินกองทุนไปอุดหนุนน้ำมันปาล์ม เพื่อเอามาทำน้ำมันไบโอดีเซลจนทำให้เกิดดีมานเทียม เกษตรกรจำนวนมากโค่นพืชผลการเกษตรเดิมเพื่อปลูกปาล์ม เพราะราคาดี ควรถึงเวลาเลิกอุดหนุนแล้วหรือไม่ ปล่อยให้ราคาเป็นไปตามกลไกตลาด โดยเมื่อยกเลิกการอุดหนุนจะทำให้ราคาน้ำมันไบโอดีเซลแพงกว่า น้ำมันเบนซิล ถึง 7 บาทต่อลิตร

แต่สิ่งที่ “สุพัฒนพงษ์ พันธ์มีเชาว์” รองนายกรัฐมนตรี และ ฃรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน ดำเนินการในขณะนี้ คือ ให้กระทรวงพยายามลดค่าใช้จ่ายให้มีการลดราคา ณ โรงกลั่นลงไป 30-40 สตางค์ ลดการจัดเก็บเงินเข้ากองทุนอนุรักษ์พลังงาน จาก 25 สตางค์เหลือ 10 สตางค์ นอกจากนั้น ในปี พ.ศ.2565 จะรณรงค์ขับเคลื่อนให้เอกชน ประชาชนได้ผลิตและใช้พลังงานทดแทนให้เป็นไปตามเป้าหมายที่จะเพิ่มจาก 15.54% เป็น 18.5%  และสนับสนุนให้ใช้รถยนต์ไฟฟ้า(EV) มากขึ้น

ก็ได้แต่หวังว่า ในฐานะรัฐมนตรีว่าการประทรวงพลังงาน จะหามาตรการมาแก้ไขปัญหาราคาขายน้ำมัน ณ สถานีบริการน้ำมันให้มีราคาที่ไม่ปรับราคาสูงกว่า อย่างน้อย ๆ ก็อีก 3 เดือนก่อนสิ้นปี มิเช่นนั้น หากรอไปเรื่อย ๆ ข่าวว่า ปี พ.ศ.2565 ตลาดน้ำมันดิบโลก ราคาน้ำมันดิบจะถีบตัวขึ้นสูงถึง 100 เหรียญต่อบาเรล ยิ่งส่งผลให้ราคาน้ำมันในประเทศไทยจะกว่านี้ และเชื่อว่าจะมีผลกับเก้าอี้ที่นั่งอยู่ทุกวันนี้แน่นอน