ปรากฏการณ์ “มิลลิ” ดนุภา คณาธีรกุล แร็ปเปอร์สาววัย 19 ปี บรรดาคอการเมืองที่ติดตามความเคลื่อนไหวของคนรุ่นใหม่น่าจะคุ้น ๆ ชื่อนี้อยู่บ้าง หลังจากเงียบหายไประยะหนึ่ง กระทั่งล่าสุดได้ขึ้นไปโชว์ความสามารถบนเวทีระดับโลกที่ Coachella 2022 มลรัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา ปรากฏเป็นข่าวใหญ่สร้างความฮือฮาจนคนทั่วโลกรู้จักเธอ
มิลลิโด่งดังในพริบตาเมื่อเธอโชว์กิน “ข้าวเหนียวมะม่วง” บนเวทีทำให้คำว่า “Mango Sticky Rice” กลายเป็นคำที่ค้นหาอย่างมากใน Google จากทั่วโลก อีกทั้งพลอยทำให้ข้าวเหนียวมะม่วงขายดิบขายดี จนขาดตลาด มะม่วงราคาดีขึ้น ขนาดนายกสมาคมชาวสวนมะม่วงจะขอเข้ามาแสดงความยินดีกับเธอ
จะเห็นว่าอภินิหาร “Soft Power” นั้นทรงพลังจริง ๆ ทำให้คนไทยต้องมาพูดถึงกันอีกครั้ง แม้แต่ “ลุงตู่” พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ยังไม่ยอมตกเทรนด์ ได้ออกมาพูดถึงเรื่องนี้ด้วย มิหนำซ้ำโฆษกรัฐบาล “ธนกร วังบุญคงชนะ” ก็ไม่วายออกมาเรียกเครดิต บอกว่า
”ความสำเร็จของศิลปินไทยที่ไปสร้างชื่อด้านวัฒนธรรมและศิลปะดนตรีต่างประเทศ สอดคล้องกับนโยบายของนายกฯ ที่มุ่งส่งเสริมวัฒนธรรมที่เป็น ซอฟต์ พาวเวอร์ของไทย ที่กลายเป็นสินค้าส่งออกของไทยให้กลายเป็นสินค้าวัฒนธรรมที่สำคัญ ได้แก่ อาหาร ภาพยนตร์ วิดีทัศน์ การออกแบบแฟชั่น ศิลปะการป้องกันตัว และเทศกาลประเพณีของไทย แต่ไม่ได้ชื่นชมมิลลิน ยกตัวอย่างชื่อศิลปินท่านอื่นแทน
เมื่อคราวที่ “ลิซา แบล็กพิงค์” ให้สัมภาษณ์ “วูดดี้” ว่าคิดถึงและอยากกินลูกชิ้นยืนกิน ทำให้ร้านลูกชิ้นยืนกินที่สถานีรถไฟ จังหวัดบุรีรัมย์ ร้านโปรดของเธอขายดีเป็นเทน้ำเทท่า ส่วนทางจังหวัดบุรีรัมยก็เป็นเสือปืนไว จัดมหกรรมลูกชิ้นยืนกินเป็นงานใหญ่โตของจังหวัด คนจากทั่วประเทศเดินทางไปเข้าแถวซื้อลูกชิ้น
ปรากฏการณ์ข้าวเหนียวมะม่วงกลับมีอิทธิพลวงกว้างมากกว่า เพราะเป็นอาหารหวานที่มีตามฤดูกาลและมีอยู่ทั่วไป อานิสงส์ครั้งนี้ นอกจากมะม่วง ข้าวเหนียวแล้ว น้ำตาล มะพร้าวก็พลอยได้ด้วย
จากการจัดอันดับ Soft Power ที่ทรงพลังของโลกประจำปี 2522 โดย “แบรนด์ ไฟแนนซ์” ซึ่งเป็นบริษัทที่ปรึกษาด้านการประเมินคุณค่าแบรนด์และกลยุทธ์ระดับโลก ปรากฏว่าไทยอยู่ในอันดับ 35 ของโลก หล่นจากอันดับ 33 ในปีที่แล้ว คงจะพิสูจน์ได้ว่ารัฐบาลให้ความสำคัญกับ Soft Power จริงจังแค่ไหน
การสำรวจครั้งนี้ Soft Power จากเกาหลีที่คนไทยคุ้นเคยกลับไม่ติด 10 อันดับแรก อย่างไรก็ตาม ถ้าจะพูดถึง Soft Power สปอร์ตไลท์ก็ต้องส่องไปที่เกาหลีใต้ ที่เป็นโมเดลในการเผยแพร่วัฒนธรรมผ่านซีรีย์หนัง เพลง อาหาร เครื่องสำอาง และไลฟ์สไตล์แบบชาวเกาหลี ที่ประสบความสำเร็จอย่างมากในการสร้างรายได้ให้กับประเทศ และยังสร้างภาพลักษณ์เกาหลีใต้ยุคใหม่ให้เป็นที่รู้จักทั่วโลก
สะท้อนจากอุตสาหกรรมตระกูล K ไม่ว่าจะเป็น K-POP ที่เข้ามาตีตลาด J-POP ที่เคยเป็นที่นิยมในบ้านเราจนไม่เหลือชื่อนี้อีกแล้ว หรือแม้แต่วง BTS วงเดียวยังสามารถสร้างรายได้เข้าประเทศเป็นมูลค่า 0.3% ของจีดีพี นอกจากนี้ ก็ยังมี K อื่น ๆ อีกมากมาย ทุกวันนี้ K จึงกลายเป็นแบรนด์สินค้าไปแล้ว
หากดูความสำเร็จของเกาหลีดูเหมือนง่าย ๆ แต่กว่าจะมีวันนี้ได้ รัฐบาลเกาหลีใต้ได้ทุ่มเททั้งงบประมาณและทรัพยากรต่าง ๆ มหาศาลและทำอย่างต่อเนื่อง
สำหรับประเทศไทย เรามีวัตถุดิบดี ๆ ที่นำมาปรุงเป็นสินค้าวัฒนธรรมชั้นยอดได้ไม่ยาก เช่น อาหารไทย ที่ถูกปากชาวต่างชาติ ได้รับความนิยมจากทั่วโลกจะเป็นรองแค่อาหารญี่ปุ่นกับอิตาลีเท่านั้น รัฐบาลที่ผ่าน ๆ มาเคยคิดจะ “สร้างครัวโลก” แต่ทุกวันนี้ไม่มีใครจำครัวโลกได้ ยังมีศิลปะแม่ไม้มวยไทยและนวดสปา นวดแผนไทย ล้วนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่า แต่เรากลับไม่สนใจนำมาเจียรนัยให้เป็นสินค้าที่สร้างมูลค่าได้ดีกว่าที่เป็นอยู่ ทุกวันนี้ถูกต่างชาติเอาไปหาประโยชน์
ปัจจุบันศิลปะมวยไทยแพร่กระจายไป 32 ประเทศทั่วโลก มีค่ายมวยกว่า 4,000 ค่ายในยุโรป บราซิล และอิหร่าน เป็นต้น มีครูมวยกว่า 2,000 คน มีธุรกิจผลิตสินค้ามวยไทย นวม กางเกงมวย อุปกรณ์การชกมวยอื่น ๆ กว่า 50 บริษัท สร้างรายได้เข้าประเทศปีละไม่น้อยกว่าแสนล้าน
นอกจากนี้ ยังมีนวดสปา นวดแผนไทยที่ได้รับความสนใจจากทั่วโลก แต่ทุกวันนี้ร้านนวดสปาและนวดแผนไทยของไทยในต่างประเทศถูกมองในแง่ลบในสายตาชาวต่างชาติบางกลุ่ม หากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้าไปให้การสนับสนุนและพัฒนา เชื่อว่าจะเป็นสินค้าวัฒนธรรมสร้างรายได้เข้าประเทศในแต่ละปีไม่น้อย
หลาย ๆ ประเทศทั่วโลกพยายามเร่งพัฒนา Soft Power สร้างรายได้เข้าประเทศ ประเทศไทยโชคดีที่มีทรัพยากรด้านนี้มากมาย ขอเพียงรัฐบาลตั้งใจจะส่งเสริมจริง ๆ จัง ๆ ไม่ใช่แค่ “วาทะกรรม” ที่สร้างความหวังลมแล้ง ๆ แล้วก็เงียบหายไป
ผู้เขียน: ทวี มีเงิน
บทความอื่น ๆ ของผู้เขียน
