ความแตกต่างของคน 2 วัย ไม่ได้มีเฉพาะความคิดเห็นทางการเมืองการปกครองเท่านั้น แม้แต่ในเรื่องการบริหารการเงินส่วนบุคคล หรือจะเรียกแบบฝรั่งว่า Personal Finance ก็มีความต่าง แม้จะแสวงหาความมั่นคงเหมือนกัน แต่ความมั่งคั่งอาจจะไม่เหมือนกัน ข้อสำคัญ วิธีการที่จะจะทำให้ได้ไม่เหมือนกันสักทีเดียว
เมื่อเร็ว ๆ นี้ เพื่อนผมคนหนึ่งที่ทำงานในหน่วยงานรัฐวิสาหกิจ แวะมาหาหลังจากได้ใช้ชีวิตในวันที่ไม่ต้องทำงานทุกวัน จากเดิมทำงานอาทิตย์ละ 5 วัน หยุด 2 วัน เปลี่ยนเป็น หยุดอาทิตย์ละ 7 วัน มานั่งบ่นว่าตอนทำงานก็ยุ่งกับงานของตัวเอง ยุ่งกับเรื่องในครอบครัว พอลูกโตแล้วไม่รู้จะทำอะไร เงินทองที่มีอยู่ไม่รู้จะพอใช้หรือเปล่า ผมถามว่าเงินที่วันนี้มีไว้ใช้ยามเกษียณคิดเรื่องเงินเฟ้อไว้หรือเปล่า
“เกี่ยวด้วยหรือ?” … นั่นแสดงว่าเพื่อนผมเตรียมเงินไว้ใช้ในวัยเกษียณโดยไม่ได้คำนวณค่าเงินเฟ้อเอาไว้ด้วย
คงไม่ได้มานั่งบรรยายว่าเงินเฟ้อคืออะไร แต่สรุปง่าย ๆ คือ มูลค่าของเงินที่ลดลงอย่างต่อเนื่องจากภาวะเศรษฐกิจ ทำให้ค่าเงินของเราลดลง อย่างตอนนี้ซื้อก๋วยเตี๋ยวชามละ 40 บาท แต่อีก 5-10 ปีข้างหน้า ก๊วยเตี๋ยวราคาจะเปลี่ยนไป ไม่ใช่ชามละ 40 บาทแน่ ดังนั้น เมื่อเราคิดว่าในวัยเกษียณจะใช้เดือนละ 100 บาท อย่าลืมบวกค่าเฉลี่ยเงินเฟ้อ 3% เอาไว้ด้วยจึงค่อยคูณจำนวนปีที่จะเกษียณ ถึงจะนับเป็นรายได้ที่จะใช้ในวัยเกษียณ
วันนั้นเพื่อนผมกลับไปพร้อมกับความหนักใจว่านอกจากจะไม่รู้ว่าจะทำอะไรในวัยเกษียณแล้ว เงินที่คิดไว้ว่าจะใช้ยามเกษียณจากหน้าที่การงาน จะหาอะไรทำเล็ก ๆ น้อย ๆ เพื่อเลี้ยงตัวเอง (แกเป็นพ่อหม้ายครับ) ก็ชักจะไม่แน่ใจว่าจะทำอะไรดี จะหางานทำก็ไม่รู้ใครจะจะจ้าง จะทำอาชีพเล็ก ๆ น้อยๆ ก็ไม่กล้าลงทุน เงินที่เก็บออมไว้จะพอหรือเปล่า
จริง ๆ เพื่อนผมคนนี้เป็นคนวางแผนไว้ดีพอสมควร มีหน้าที่การงานไม่เลวนัก และเติบโตในสายงานอยู่ตลอดเวลา แม้จะมีครอบครัว แต่ก็จัดสรรเงินไว้ดีพอสมควร มีบ้านส่งลูกเรียนจนจบ แต่มีข้อสังเกต คือ แกปล่อยให้เงินกลายเป็น Lazy Money คิดว่ามีเงินสักก้อนก่อนเกษียณค่อยคิดค่อยทำ เก็บหอมรอมริบเท่าไรก็ทิ้งเงินไว้ในบัญชีเงินฝาก
ปัญหาของเพื่อนผมจึงพอมีแต่ไม่พอใช้ (ในวัยเกษียณ) ทำงานเก็บเงินอย่างเดียว โดยไม่สร้างโอกาส
ไปอ่านพบในเฟซบุ๊ก aomMoney เผยว่าเด็กรุ่นใหม่ในสหรัฐอเมริกา มีหน้าที่การงาน มีรายได้ที่ดีพอสมควร คิดเรื่องอนาคตเหมือนกัน แต่ไว้ก่อน เพราะเห็นว่าอายุยังน้อย จึงประสบปัญหา “การงานก็ดี รายได้ก็สูง แต่ไม่มีเงินเก็บเลย” หรือสภาวะพฤติกรรม HENRY
HENRY หรือ High Earner Not Rich Yet ถ้าแปลความหมายตรง ๆ ก็คือ “รายได้เยอะ แต่ดันไม่รวยซักที” เป็นคำที่ไว้ใช้เรียกกลุ่มคนรุ่นใหม่ชาวอเมริกันที่มีรายได้สูง แต่ไม่มีเงินเหลือเก็บ เพราะพฤติกรรมการใช้เงินที่เน้นความสะดวกสบายจนเคยชินและมีสังคมชีวิตที่หรูหรา ซึ่งถ้าลองมองย้อนกลับมาที่ประเทศไทย เชื่อว่าน่าจะมีหลาย ๆ คนกำลังตกอยู่ในสภาวะพฤติกรรม HENRY อย่างไม่รู้ตัว
แม้การที่เราจ่ายเงินเพื่อแลกกับความสบายในชีวิตจะไม่ใช่เรื่องผิดแต่อย่างใด แต่สิ่งที่น่าเป็นห่วงก็คือ การใช้จ่ายที่เสพติดไลฟ์สไตล์ของความหรูหรา ไม่มีเงินสำรอง และขาดการวางแผนการเงินเพื่ออนาคต อาจส่งผลต่อการใช้ชีวิตที่ยากลำบากในอนาคตก็เป็นไปได้
ลักษณะและพฤติกรรมการใช้เงินของกลุ่มคนประเภท HENRY มักจะติดกับดักความสุข ใช้เงินเพื่อปัจจุบัน อาจจะมีเผื่อสำหรับอนาคตแต่ไม่ใช่จำนวนที่มากพอ ความอดทนต่อสิ่งยั่วเย้าต่ำ จึงเป็นอาหารอันโอชะของสินค้าที่เน้นความทันสมัย
คนกลุ่มนี้จะไม่คิดเยอะเรื่องเงิน อยากได้อะไรก็ซื้อเลย และไม่วางแผนการเงินเพื่ออนาคต ซึ่งสุ่มเสี่ยงที่จะส่งผลกระทบกับชีวิตการเงินหลังเกษียณ เพราะคนส่วนใหญ่มักจะเกษียณเมื่ออายุ 60 และมีชีวิตอยู่ต่ออีกราว ๆ 30 ปี นั่นหมายความว่ากลุ่ม HENRY อาจจะกลายเป็นคนสูงวัยที่ไม่มีเงิน อาจจะต้องทำงานในวัย 60+ 70+ ต่อไป หรือพึ่งพาลูกหลานเพื่อหาเงินใช้ในยามชรา (ซึ่งจะมีให้พึ่งหรือเปล่า เพราะแนวโน้มจะเป็นโสดกันมากขึ้น)
คนหนุ่มสาวในวัยหนุ่มสาวเรียนรู้เรื่องการหาโอกาสมากกว่าคนรุ่นผม และมองว่าวิธีคนของคนรุ่นก่อนช้าใช้เวลานาน จึงมักหาโอกาสที่ได้ผลตอบแทนเร็วและมาก และเห็นความสำเร็จของคนในรุ่นเดียวกันว่าเป็น Idol “เขาทำได้ เราก็ทำได้” และที่น่ากลัว คือ สไตล์ทุ่มหมดตัว เพราะเชื่อว่าอายุยังน้อยยังมีโอกาส แต่จะใช้เวลาในการคืนนานแค่ไหน ขึ้นอยู่กับภูมิของแต่ละคนว่ามีมากน้อยแค่ไหน
ผมคงไม่กล้าตำหนิว่าผิดหรือถูก เพราะคนกลุ่มนี้บางคน ใช้โอกาสครั้งเดียวเท่ากับคนรุ่นผมใช้เป็นสิบปีก็ได้ ผมก็เป็นแค่คนที่ผ่านประสบการณ์มาแล้ว อยากเตือนให้ชัวร์ก่อนแล้วค่อยทุ่ม เชื่อเถอะ “ผมเจ็บมาเยอะ!!”
คอลัมน์ Personal Finance ที่ผมรู้จัก (แต่ทำไม่ได้) ตอนที่ 5
