โครงการอภิมหาแจกเงิน 500,000 ล้านบาทด้วย ดิจิทัล วอลเล็ต ของรัฐบาลเศรษฐา นโยบายเรือธงที่พรรคเพื่อไทยใช้หาเสียง โดยเศรษฐา ทวีสิน นายกฯ และ รมว.คลังได้ประกาศเปิดตัวด้วยตัวเอง ได้เดินทางมาถึงช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อที่สำคัญอีกครั้ง
เมื่อวันที่ 10 เมษายน ที่ผ่านมา เศรษฐา นายกฯ และรมว.คลัง พร้อมคณะร่วมแถลงความคืบหน้าโครงการดิจิทัล วอลเล็ต หลังพับแผนออกพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) กู้เงิน 500,000 ล้านบาท โดยให้รายละเอียดที่ถือเป็นหัวใจของโครงการ คือ “เอาเงินมากจากไหน” ว่ามาจาก 3 แหล่งด้วยกัน
- หนึ่ง-บริหารจัดการงบประมาณรายจ่ายประจำปี 2567 จำนวน 175,000 ล้านบาท
- สอง-ขยายเพดานขาดดุลงบประมาณรายจ่ายปี 2568 อีก 152,700 ล้านบาท ( รวมเป็นขาดดุลฯ 865,700 ล้านบาท )
- สาม-ยืมจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร ( ธ.ก.ส.) อีก 172,300 ล้านบาท โดยรัฐบาลจะรับภาระใช้คืนงบประมาณในภายหลัง
สื่อตั้งคำถามในวันแถลงถึงการดำเนินการผ่านธ.ก.ส.ตามคำนิยามของรัฐบาล แต่โดยธุรกรรมไม่ต่างจากธกส.ให้รัฐบาลกู้เงินแบบไม่คิดดอกเบี้ย เพื่อนำมาแจกในโครงการดิจิทัล วอลเล็ตนั้น ทำได้ด้วยเหรอ?
ลวรณ แสงสนิท ปลัดกระทรวงการคลัง ตอบคำถามนี้โดยยืนยันว่าเป็นการดำเนินการตามมาตรา 28 แห่ง พ.ร.บ.วินัยการเงินการคลัง และธ.ก.ส. “ทำได้” และยังยืนยันอีกด้วยว่า “สภาพคล่องของธ.ก.ส.มีเพียงพอ ตรงนี้เป็นสิ่งที่เราได้ยืนยันต่อที่ประชุมภายในวันนี้ (ประชุมบอร์ดดิจิทัล วอลเล็ต) และเมื่อถึงเวลาจริง ๆ ในวันที่ต้องใช้ก็ต้องให้งบประมาณ 2568 ออกมาก่อน ซึ่งรายละเอียดจะตามออกมา”
ย่อหน้าแรกของ มาตรา 28 เขียนไว้ดังนี้ “การมอบหมายให้หน่วยงานของรัฐดำเนินกิจกรรม มาตรการหรือโครงการ โดยรัฐบาลรับภาระจะชดเชยค่าใช้จ่าย หรือการสูญเสียรายได้ในการดำเนินการนั้น ให้กระทำได้เฉพาะกรณีที่อยู่ในหน้าที่และอำนาจตามกฎหมาย และอยู่ภายใต้ขอบเขตวัตถุประสงค์ และหน่วยงานของรัฐนั้นเพื่อฟื้นฟูหรือกระตุ้นเศรษฐกิจ หรือเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการประกอบอาชีพ หรือยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน หรือเพื่อช่วยฟื้นฟูผู้ได้รับผลกระทบจากสาธารณภัย หรือการก่อวินาศกรรม”
ดิจิทัล วอลเล็ต ต้องฝ่ามรสุมอีกหลายลูก
ตัวนายกฯ เศรษฐา เองได้ยืนยันระหว่างแถลงว่ารัฐบาลจะดำเนินโครงการให้เป็นไปตาม รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ….
ศิริกัญญา ตันสกุล ส.ส.บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล ซึ่งเล่นบทรมว.คลังเงาได้จริงจังมาก เคยคาดการณ์ระหว่างอภิปรายในญัตติทั่วไปตามรัฐธรรมนูญมาตรา 152 เมื่อวันที่ 3 เมษายน ที่ผ่านมา เธอฟันธงไว้ตอนนั้นแล้วว่าธ.ก.ส.จะเป็นช่องทางหนึ่งที่รัฐบาลจะมาหาเงินมาใช้กับโครงการแจกเงินดิจิทัล วอลเล็ต
พร้อมกับตั้งคำถามกลางสภาฯ ไว้ด้วยว่า “การใช้บริการธกส. แต่วัตถุประสงค์ดำเนินธุรกิจของธกส. จะต้องทำเพื่อพัฒนาชนบท สร้างผลผลิต ลดต้นทุนให้แก่เกษตรกร แต่เกษตรกรในระบบก็มีเพียง 8 ล้านคน จึงอาจจะต้องมีการตีลังกาตีความเพื่อใช้กับโครงการและจ่ายให้ครัวเรือนของเกษตรกรด้วยหรือไม่” ก่อนที่เธอจะปรามาสรัฐบาลว่า “กำลังออกทะเล”
แผนผ่าทางตันดิจิทัล วอลเล็ต ของรัฐบาลมีคำถามทั้งในและนอกห้องประชุมคณะกรรมการดิจิทัล วอลเล็ต วันเดียวกับที่นายกฯ และคณะแถลงแผนดิจิทัล วอลเล็ต ชญาวดี ชัยอนันต์ โฆษกแบงก์ชาติได้ออกมาส่งเสียงว่าแบงก์ชาติได้แสดง “ข้อห่วงใย” ในที่ประชุมไว้ 4 ประเด็นดังนี้
หนึ่ง – เม็ดเงิน ณ วันที่เริ่มโครงการต้องครบถ้วนมิฉะนั้นจะไม่เป็นไปตาม พ.ร.บ.เงินตรา
สอง – ตามมาตรา 28 ( กู้ ธ.ก.ส.) ต้องผ่านกระบวนการ หลักเกณฑ์ที่ถูกต้องครบถ้วน ดูเรื่องเสถียรภาพ และสภาพคล่อง
สาม – ผู้ได้รับสิทธิต้องเป็นกลุ่มเป้าหมายที่แท้จริงเพื่อให้เกิดความคุ้มค่าในการกระตุ้นเศรษฐกิจ
สี่ – ระบบที่จะนำมาใช้กับโครงการดิจิทัล วอลเล็ต ซึ่งเกี่ยวข้องกับระบบการชำระเงิน ซึ่งเป็นระบบใหม่ ที่เป็น Open Loop ค่อนข้างมีความซับซ้อน และอาจต้องใช้เวลาและทรัพยากรในการดำเนินการ
สมชัย ศรีสุทธิยากร อดีตคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) โพสต์เฟซบุ๊ก ตั้งคำถามว่าตัวเลขเกษตรกร 17.23 ล้านคนนั้นเป็นตัวเลขที่เสกมาในอากาศหรือไม่ โดยสมชัย ยก สถิติของสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตร ณ วันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2567 มีเกษตรกรที่มาขึ้นทะเบียน 8.9 ล้านคน และข้อมูล ธ.ก.ส. ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2566 มีสมาชิก 4.7 ล้านราย โดยในจำนวนดังกล่าวเป็นเกษตรกรแค่ 3.7 ล้านราย
อีกคน หมอวรงค์ เดชกิจวิกรม ประธานพรรคไทยภักดี โพสต์เตือน ผู้บริหาร ธ.ก.ส.ว่า “ผมขอเตือนไปยังผู้บริหารธกส. ท่านต้องยึดหลักการการใช้เงินของธกส. ตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดในมาตรา 9 ของพ.ร.บ.ธกส. นั่นหมายถึงการสนับสนุนพี่น้องเกษตรกรในการประกอบอาชีพเกษตรกรรมและอื่น ๆ”
สำรวจเสียงสะท้อนต่อจังหวะขับเคลื่อนโครงการดิจิทัล วอลเล็ต ครั้งล่าสุดแล้ว แม้รัฐบาลแจงแหล่งที่มาของเงินได้ชัดเจน แต่ในจุดแข็งกลับมีจุดอ่อน ในประเด็น “เงินจาก ธ.ก.ส.” ที่หลายภาคส่วนตั้งข้อสังเกตว่าไม่สามารถทำได้เพราะผิดวัตถุประสงค์ขององค์กร
ท้ายที่สุดคำถามที่ว่า รัฐบาลสามารถนำเงินจาก ธ.ก.ส.เพื่อมาร่วมแจกในโครงการดิจิทัล วอลเล็ตได้หรือไม่ คงไปสุดทางที่คณะกรรมการกฤษฎีกา เท่ากลับว่าเวลานี้สถานะของอภิมหาโครงการแจกเงินเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ ที่นายกฯ เศรษฐาภูมิใจนำเสนอนั้น ยังตั้งอยู่บนความไม่แน่นอนเช่นเดิม เหมือนอยู่ในสมการที่ โอกาส กับ ความเสี่ยง มีความเป็นไปได้พอ ๆ กัน แบบ 50/50
ผู้เขียน: “ชญานิน ศาลายา” เป็นนามปากกาของ “คนข่าว” ที่เฝ้ามองการเปลี่ยนแปลงของวัฎจักรเศรษฐกิจตลอดช่วง 4 ทศวรรษเศษ
บทความอื่น ๆ ของผู้เขียน
หนี้ครัวเรือน … หนี้ชั่วนิรันดร์
