นับเป็นความสัมพันธ์ที่ร้าวฉานมาตลอด ระหว่างสาธารณรัฐจีนหรือไต้หวัน และสาธารณรัฐรัฐประชาชนจีน โดยเฉพาะในช่วงปีนี้ พ.ศ.2564 ซึ่งถือเป็นการเฉลิมฉลองครบรอบ 110 ปี การสถาปนาสาธารณรัฐจีน (Republic of China) ในวันดับเบิลเท็น คือวันที่ 10 เดือน 10 ปีนี้
ความสัมพันธ์ย่ำแย่มากในช่วง 40 ปี เมื่อจีนพยายามแสดงแสนยานุภาพด้านการทหารรุกล้ำน่านฟ้าไต้หวัน ทั้งการส่งเครื่องบินรบจำนวนมากที่สุดในรอบ 1 ปีเข้าสู่เขตแสดงตนเพื่อการป้องกันภัยทางอากาศ (Air Defense Identification Zone–ADIZ) ของไต้หวัน และการเครื่องบินทหารของจีน 38 ลำ บินเข้ามาในเขตป้องกันภัยทางอากาศของไต้หวัน เมื่อวันที่ 1 ตุลาคมที่ผ่านมา
เหตุการณ์วันชาติไต้หวัน เกิดขึ้นเมื่อ ดร.ซุน ยัตเซ็น และพรรคพวก สามารถโค่นล้มราชวงศ์ชิง ราชวงศ์สุดท้ายที่ปกครองจีน ในการปฏิวัติซินไฮ่ เปลี่ยนการปกครองของประเทศไปสู่ประชาธิปไตยและสถาปนาสาธารณรัฐจีน ในปี พ.ศ.2454 แม้ต่อมารัฐบาลพรรคก๊กมินตั๋ง ได้พ่ายแพ้ให้กับพรรคคอมมิวนิสต์จีนและสูญเสียการปกครองจีนแผ่นดินใหญ่ ต้องอพยพไปยังเกาะไต้หวัน และ สถาปนาสาธารณรัฐจีนขึ้นบนเกาะไต้หวันแยกต่างหากจากสาธารณรัฐประชาชนจีน
ตั้งแต่วันนั้นจนถึงวันนี้ 110 ปีที่ คนไต้หวันมีความคิดว่าตัวเองกับจีนแผ่นดินใหญ่เป็นอิสระต่อกัน มีเพียงช่วงประวัติศาสตร์ร่วมกันบางเหตุการณ์ โดยเฉพาะไช่ อิงเหวิน ประธานาธิบดีไต้หวัน จากพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้า (Democratic Progressive Party: DPP) ที่มองว่า ไต้หวันเป็นรัฐอิสระ มีประธานาธิบดีเป็นของตัวเองจากการเลือกตั้งของชาวไต้หวัน มีกองกำลังทหารเป็นของตนเอง ที่สำคัญมีการปกครอง มีรัฐธรรมนูญของตัวเอง ไม่ได้แยกออกมาจากประเทศใด ดังนั้นเป็นไปไม่ได้ที่ไต้หวันจะรวมกับประเทศใด
ในขณะที่ สาธารณรัฐประชาชนจีน โดย ประธานาธิบดีสีจิ้นผิง ระบุว่า ไต้หวันเป็นมณฑลหนึ่งของจีนที่แยกตัวออกไป และถึงเวลาที่จะกลับมาเป็นส่วนหนึ่งของจีนอีกครั้ง การรวบรวมชาติโดยสันติวิธีจะเป็นประโยชน์อย่างสูงสุดแก่ชนชาติจีนโดยรวม รวมถึงพี่น้องในไต้หวัน ซึ่งเป็นไปได้ว่า การรวมชาติอาจจะทำในลักษณะรูปแบบการปกครองตนเองแบบ “หนึ่งประเทศ สองระบบ” คล้ายคลึงกับของฮ่องกง แต่ไต้หวันไม่ยอมรับ เพราะเห็นความสิ่งที่จีนทำกับประชาชนฮ่องกง จนทำให้เศรษฐกิจฮ่องกงพัง
จะเห็นว่าตลอดระยะเวลา 110 ปีที่ผ่านมาจีน พยายามกดดันต่อองค์กรระหว่างประเทศ และบริษัทระหว่างประเทศ ให้ไต้หวันเป็นส่วนหนึ่งของจีน หากไม่ปฏิบัติตามจะมีมาตรการต่าง ๆ ตอบโต้ รวมทั้งเมื่อต้นปี มีการกดดันไต้หวันด้วยกำลังทหาร ดังนั้น ไช่ อิงเหวิน ได้กล่าว สุนทรพจน์นัวนชาติไต้หวันว่า “เราจะยังคงเสริมการป้องกันประเทศของเราต่อไป และแสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นที่จะป้องกันตนเอง เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีใครสามารถบังคับไต้หวันเดินบนเส้นทางที่จีนวางไว้สำหรับเรา นี่เป็นเพราะเส้นทางที่จีนวางไว้นั้น ไม่ได้มอบวิถีชีวิตที่เสรีหรือเป็นประชาธิปไตยแก่ไต้หวัน หรือให้อำนาจอธิปไตยแก่คน 23 ล้านคนของเรา”
ไต้หวัน ยังเรียกร้องให้ สมัชชาสหประชาชาติ (United Nations General Assembly – UNGA) การทบทวนมติหมายเลข 2758 เรื่อง ผู้แทนชอบด้วยกฎหมายเพียงหนึ่งเดียวของจีนในสหประชาชาติ ซึ่งผ่านการรับรองจากที่ประชุมด้วยเสียงที่มากกว่าสองในสาม เมื่อวันที่ 25 ต.ค. 2514
หลายคนตั้งข้อสังเกตว่า อีก 4 ปีข้างหน้าในปี พ.ศ.2568 อาจจะเกิดสงครามจากการที่ จีน พยายามจะรวมไต้หวันเป็นประเทศเดียว ขณะเดียวกันผู้เชี่ยวชาญเรื่องจีนกลับมองว่า การรวมประเทศจะเกิดขึ้นในปี พ.ศ.2565 เนื่องจากจะครบรอบการประชุมใหญ่พรรคคอมมิวนิสต์จีนครั้งที่ 20 ซึ่งจัดขึ้นทุก 5 ปี (ประชุมครั้งที่ 19 วันที่ 18 ตุลาคม พ.ศ.2560) ผู้แทนพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศจีน หรือ CPC จากทั่วประเทศทั้งสิ้น 2,300 คน จะเดินทางมาประชุมกันที่มหาศาลาประชาชนในกรุงปักกิ่ง
1 ในวาระที่สำคัญ ของการประชุมปีหน้าคาดว่า จะมีวาระการเลือกผู้นำสูงสุดของพรรคด้วย นั่นก็คือ เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์ ซึ่งจะกลายเป็นประธานาธิบดีจีนนั่นเอง เพราะโดยปกติแล้วทางพรรคฯ ได้กำหนดวาระที่ไม่เป็นทางการและจำกัดอายุ เมื่อถึงอายุ 68 ปี เป็นการเกษียณอายุอย่างไม่เป็นทางการ ต้องลาออก ซึ่งนายสีจิ้นผิง อายุครบ 68 ปีในปีนี้ (เกิด 15 มิถุนายน พ.ศ. 2496) ดังนั้น การการบังคับควบรวมไต้หวันเข้ากับจีนเป็นผลงานชิ้นโบแดงก่อนลงจากตำแหน่ง แม้จะมีบางคนเชื่อว่า สีจิ้นผิงอาจจะประกาศขยายเวลาการปกครองประเทศออกไปมากกว่าตามธรรมเนียมเดิม ที่เคยปฏิบัติ ซึ่งกำหนดไว้ที่สูงสุด 2 วาระ
นอกจากนี้ สีจิ้นผิงมองว่า ยิ่งทอดระยะเวลาออกไปนานมากเท่าใด ความแข็งแกร่งของไต้หวัน ทั้งทางด้านแสนยานุภาพทางการทหาร เศรษฐกิจ รวมทั้งการยอมรับจากนานาประเทศ ยิ่งเพิ่มมากขึ้น ทำให้จีนอาจจะถูกมองไม่ดีมากขึ้น เพราะการเป็นเอกราชของไต้หวันคืออุปสรรคใหญ่ที่สุดต่อการรวบรวมแผ่นดินแม่ และถือเป็นอันตรายร้ายแรงที่แฝงมา โดยเมื่อวันเฉลิมฉลองครบรอบ 100 ปี ตนเองได้ประกาศชัดเจนว่า ไต้หวันนั้น เป็นภารกิจทางประวัติศาสตร์ ในการรวมชาติอย่างสมบูรณ์ เพื่อสร้างความมั่นคงของชาติจีน
จีนมองว่า เรื่องไต้หวันถือเป็นกิจการภายในของจีนโดยแท้ ในขณะที่ ไต้หวันมองว่า ตนเองเป็นประเทศที่มีอธิปไตยครบ ดังนั้นต้องติดตามว่าการรวมประเทศในครั้งนี้ จะเป็นแบบสันติวิธีหรืออาจก่อเกิดสงคราม
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
บทบาทของจีน กับพันธมิตรทางตอนใต้ CLMV
